Dictionary of Buddhist Studies
緣覺十二因緣院
【堂塔】緣覺之人,於院內修習十二因緣觀,故名。往昔在祇園精舍之內。
Dictionary of Buddhist Studies
十二因緣與四諦
【雜語】若但依生觀順觀二者,則十二因緣為苦集之二諦,即無明行愛取有之五支為集諦,餘七支為苦諦也。若依生滅二觀順逆二觀,則其生順二觀,為苦集之二諦,滅逆二觀為道滅之二諦也。
Dictionary of Buddhist Studies
十二因緣經
【經名】聞城十二因緣經之略名。又為貝多樹下十二因緣經之異名。
Dictionary of Buddhist Studies
樹下思十二因緣經
【經名】貝多樹下思惟十二因緣經之略名。
Dictionary of Buddhist Studies
十二因緣論
【書名】一卷,淨意菩薩造,後魏菩提流支譯。
Dictionary of Buddhist Studies
聞城十二因緣經
【經名】貝多樹下十二因緣經之異名。
Dictionary of Buddhist Studies
十二因緣
【術語】Dvādaśāiga Pratityasamutpāda,新作十二緣起,舊作十二因緣,又單名因緣觀,支佛觀。是為辟支佛之觀門。說眾生涉三世而輪迴六道之次第緣起也。一、無明Avidyā,過去世無始之煩惱也。二、行Saṁskāra,依過去世煩惱而作之善惡行業也。三、識Vijñāna,依過去世之業而受現世受胎之一念也。四、名色Nāmarūpa,在胎中心身漸發育之位也。名者心法,心法不能以體示之,但以名詮之,故謂為名。色者即眼等之身。五、六處Saḍāyatana,六處即六根,為六根具足將出胎之位也。此中有五位,見五意條。六、觸Sparśa,二三歲間對於事物未識別苦樂,但欲觸物之位也。七、受Vedanā,六七歲以後漸對事物識別苦樂而感受之之位也。八、愛Tṛṣṇā,十四五歲以後,生種種強盛愛欲之位也。九、取Upādāna,成人已後愛欲愈盛馳驅諸境取求所欲之位也。十、有Bhava,依愛取之煩惱,作種種之業,定當來之果之位也。有者業也,業能有當來之果,故名為有,十一、生Jāti,即依現在之業於未來受生之位也。十二、老死Jarāmaraṇa,於來世老死之位也。其中無明與行二者,即惑業之二,屬過去世之因,識名色六處觸受五者屬緣於過去惑業之因而受之現在果,是過現一重之因果也。又愛取二者為現在之惑,有則為現在之業也,緣於此惑業現在之因而感未來之生與老死之果,是現未一重之因果也。此為三世兩重之因果。依此兩重之因果,而知輪迴之無極。蓋既見現在之惑(愛取)、業(有),由現在之苦果(識乃至受)而生,則知過去之惑(無明)、業行亦從過去之苦果而生,既見現在之苦果(識乃至受)生現在之業(有),則亦知未來之苦果(生老死),生未來之業。上溯之,則過去之惑業,更從過去之苦果而來,下趁之則未來之苦果更生未來之惑業,過去無始,未來無終,此為無始無終之生死輪迴。辟支佛觀之,一以厭生死,一以知無常實之我體,遂斷惑業而證涅槃也。其中分別因與緣,則行與有之二支是因,無明與愛取之三支是緣。餘七支總是果,但果為還起惑業因緣之緣。故攝之於緣中,不別存果名,是曰因緣觀。
參照:五意
Dictionary of Buddhist Studies
四種十二因緣
【名數】一、剎那。是於剎那立十二支也。謂剎那之頃由貪行殺,有具十二支者,蓋貪是無明,思欲行殺,思是行,了別所殺之人,及其諸境之事,是識,與其識俱之色想行三蘊,是名色,名色是總,六處是別,別必在於總住,其所住之法即是六處,意處雖屬於過去而原為六處之攝,故說名六處。六處是根,合其餘識境而生之心所,是觸,領觸之心所是受,貪即是愛(即行殺之貪心),與貪相應之諸煩惱是取,依此所起之身語二業,是有,如是諸法之起,是生,其法熟變,是老,其法終滅壞是死。然則於剎那完具十二支也。二、連續,是十二支因果無間連續而起也。三、分位,是如前所釋,各於其起位而分別之也。故此緣起支,十二支各具五蘊。四、遠續,是依順後受及不定受業,而前分位之五蘊,隔越多生,從無始遠續之因果也。見俱舍論九。
Dictionary of Buddhist Studies
十二因緣生祥瑞經
【經名】二卷,趙宋施護譯。
Dictionary of Buddhist Studies
十二因緣真言
【真言】最勝王經長者流水品說之,又密咒圓因往生集亦說之。但與前不同。
Dictionary of Buddhist Studies
阿含口解十二因緣經
【經名】一卷,後漢安玄,嚴佛調共譯。說斷生死應念十二因緣。
Dictionary of Buddhist Studies
十二因緣異名
【雜語】一名十二重城。五句章句經曰:「一切眾生常在長獄,有十二重城圍之,以三重棘籬籬之。」三重棘籬即三界,又名三世,十二重城即十二因緣也。一名十二率連。增一阿含經四十曰:「佛自看比丘病,因責諸比丘言:汝為何事而出家耶?為畏王等故欲捨十二率連。」三世繫續,故名率連。一名十二輪。輔行三之三曰:「十二輪者,大瓔珞文,展轉不窮,猶如車輪。」按文在本業,非大瓔珞,今檢大瓔珞未見此文。一名十二棘園。妙玄二本曰:「亦名十二重城,亦名十二棘園。」是依五句章句經棘籬之語也。